„U Gottmana kupisz wszystko” – historia najsłynniejszego w Rzeszowie domu handlowego

BUDOWA DOMU HANDLOWEGO W RZESZOWIE

Kamienica przy ul. Grunwaldzkiej 6 powstała w latach 1937 – 1938, za sprawą Michała Gottmana. Prowadził on sklep, jednak ze względu na wzrastające ceny najmu, postanowił wybudować własny lokal. Nowa siedziba miała większą powierzchnię, a przede wszystkim więcej okien, które pozwalały na przygotowanie wystaw sklepowych. Całość wyposażono w nowoczesne rozwiązania, ułatwiające prowadzenie handlu. Asortyment sklepu był niezwykle bogaty. Może z tego właśnie powodu, pojawiło się określenie „u Gottmana kupisz wszystko”. Na sklepowych półkach znajdowały się produkty spożywcze (oliwa z Włoch, zagraniczna kawa i herbata, francuskie wina), dostępne były kosmetyki, artykuły medyczne, czy nawet sprzęt ogrodniczy, cement, aparaty fotograficzne i klisze. Z pewnością było w czym wybierać.

Ciekawostką jest fakt, że wpływ na to, gdzie stanął ostatecznie sklep, miała wpływ żona Marszałka Piłsudskiego. Gottman posiadał ziemię w okolicach Placu Farnego i na niej planował wybudować sklep. Aleksandra Piłsudska, zaprotestowała jednak jego budowie, tłumacząc swoją decyzję tym, że źle to wpłynie na widoczność nowopowstałego pomnika Lisa Kuli. W zamian za doznaną stratę, Gottmanowi zaproponowano wymianę działek.

ŚLADY CENTRALNEGO OKRĘGU PRZEMYSŁOWEGO W RZESZOWIE

Można się jednak zastanawiać, co słynny dom handlowy ma wspólnego z Centralnym Okręgiem Przemysłowym. Marcin Gottman otrzymał wsparcie finansowe na budowę kamienicy od Państwowych Zakładów Lotniczych. W zamian za to, w nowo powstałym budynku miały się znaleźć mieszkania, dla pracowników tej firmy. Zajmowały one górne kondygnacje budynku, a sklep mieścił się na parterze. Dlatego dziś zabytek ten, znajduje się na szlaku Centralnego Okręgu Przemysłowego. 

POWOJENNE LOSY SPÓŁKI HANDLOWEJ W RZESZOWIE

Prowadzenie handlu w okresie wojny było niezwykle trudnym zadaniem. Zdarzyły się  konfiskaty towarów. A sama kamienica, za wyjątkiem lokalu sklepowego została zajęta przez okupanta. Wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej interesy szły jeszcze gorzej. Nakładane na prywatny handel podatki, konfiskaty, a także przesłuchania pracowników odbiły się także na interesie Marcina Gottmana. Został on zmuszony do zamknięcia sklepu.

Warto dodać, że w czasie II wojny światowej właściciel „I. Schaitter i Spółka”, wystawiał fałszywe świadectwa pracy w jego sklepie. Tym samym przyczyniając się do uratowania kilku osób.

Spółka wraz z końcem 1949 roku, zakończyła swoją 170-letnią działalność. Dzień później została upaństwowiona. Tak zakończyły się losy słynnej, handlowej firmy w Rzeszowie. Dziś, jedyną pamiątką tamtych czasów, dawnej jej świetności, jest napis na budynku dawnego domu handlowego „I. Schaitter i Spółka”. Został przywrócony na swoje dawne miejsce w 1998 roku.

POCZĄTKI „I. SCHAITTER I SPÓŁKA” W RZESZOWIE

Początek długoletniej handlowej tradycji dał Jakub Holzer, urodzony w Tyrolu. W Rzeszowie pojawił się w 1780 r. i otworzył sklep szybko przynoszący zyski. Jego prowadzeniem zajęli się później synowie – Jan i Ludwik. W 1824 roku, sklep za sprawą wykupienia, trafia w ręce męża ich siostry – Tomasza Schaittera. Prowadzeniem sklepu zajął się jednak syn Ignacy, a później po założeniu spółki, otrzymał on nazwę „Tomasz Schaitter i Syn”. W kolejnych latach, firma przekazywana była z pokolenia na pokolenie, syn przejmował od ojca prowadzenie sklepu. Mały sklep kolonialny w Rzeszowie, szybko rozrósł się do dużego przedsiębiorstwa handlowego z niezwykle bogatą ofertą towarów. Sklep kilka razy zmieniał swoją lokalizację. W 1856 roku otrzymała nazwę „I. Schaitter i Spółka” (pozostała ona nie zmieniona do samego końca działalności).

Problemem pojawił się jednak tuż po zakończeniu I wojny światowej. Józef zmarł nie mając dzieci, a jego następca, a zarazem brat Ignacy nie miał żyjących potomków, którym mógłby powierzyć interesy. W roku 1928, zdecydował się on odsprzedać w całości firmę swojemu wspólnikowi Michałowi Gottmanowi.      

NIETYPOWA ATRAKCJA TURYSTYCZNA RZESZOWA

Na pewno wiele osób nie raz zadało sobie pytanie, co warto zobaczyć w Rzeszowie. Odpowiedzią na nie, niech będzie powyższy opis. Stolica województwa podkarpackiego ma wiele ciekawych zabytków, bogato opisywanych w przewodnikach. Jednak atrakcje Rzeszowa to nie tylko te najbardziej znane. Czasem warto przeczytać informacje o mało znanych obiektach, bo ich historia może być niezwykle interesująca. Tak jak to ma miejsce w przypadku kamienicy zlokalizowanej przy ul. Grunwaldzkiej 6.

ZDJĘCIE GŁÓWNE: Kamienica przy ul. Grunwaldzkiej 6 współcześnie. Fot. Bogdan Szczupaj, Pola Antonina Słomińska. Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa.

ZDJĘCIE 1: Odtworzony w 1998 roku szyld domu handlowego  „I. Schaitter i Spółka” na elewacji kamienicy przy ul. Grunwaldzkiej 6. Fot. Ludmiła Łapka Biuro Architekta Miasta.

ZDĘCIE 2: Kamienica przy ul. Grunwaldzkiej 6 współcześnie. Fot. Ludmiła Łapka Biuro Architekta Miasta.

ZDJĘCIE 3 i 4: Wystrój klatki schodowej. Na uwagę zasługują zachowane oryginalne materiały i rozwiązania zastosowane do wyposażenia tego wnętrza, takie jak lastrikowa posadzka, metalowa balustrada z drewnianym pochwytem, stolarka drzwiowa czy profile sztukatorskie.  Fot. Bogdan Szczupaj, Pola Antonina Słomińska. Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa.